Hanengekraai als erfgoed

di 1 juni 2021

In 2018 werd de haan Maurice op het eiland Île d’Oléron symbool van een conflict dat al jaren op het Franse platteland sluimert: de strijd tussen de oorspronkelijke bevolking en nieuwkomers uit de stad. Een echtpaar uit Parijs met een buitenhuis op Oléron was namelijk naar de rechter gestapt om de haan te verbieden ’s ochtends vroeg zo luid te kraaien. De rechter stelde Maurice in het gelijk, maar de geest was uit de fles. In heel het land stuitte de casus op herkenning. De afgelopen tien jaar zijn er in Frankrijk meer dan 18.000 klachten ingediend die te maken hebben met vermeende overlast door geluiden en geuren op het platteland. De meeste klagers zijn stedelingen die in het landelijk gebied zijn komen wonen en blijkbaar vinden dat ze recht hebben op stilte en frisse lucht.

De overlastklachten van de Franse ‘neoruralen’ lopen sterk uiteen. Naast hanengekraai ergeren de nieuwkomers zich bijvoorbeeld aan het blaffen van honden, de geur van mest en het luiden van kerkklokken. De strijd loopt soms hoog op. Zo eiste een oudere vrouw uit Parijs dat tsjirpende krekels in het dorp waar ze was komen wonen met verdelgingsmiddelen tot zwijgen moesten worden gebracht. Maar de rechter kiest niet altijd partij voor de plattelanders. In de Auvergne moest een boer 8000 euro schadevergoeding betalen aan zijn nieuwe buren uit de stad die klaagden over de stank van zijn vee. En in de Dordogne werd een echtpaar genoodzaakt een vijver droog te leggen omdat omwonenden het gekwaak van kikkers niet konden verdragen.

In 2019 had Bruno Dionis du Séjour, burgemeester van het dorp Gajac in Zuidwest-Frankrijk, er schoon genoeg van. Hij plaatste een open brief in de krant waarin hij klagende ‘neo-ruralen' opriep de karakteristieke geluiden en geuren van het platteland te accepteren. ‘Als ik naar de stad ga, vraag ik toch ook niet om stoplichten en auto's te verwijderen?', aldus de getergde burgervader. De oproep van Dionis du Séjour kreeg politieke bijval en heeft ertoe geleid dat het Franse parlement begin dit jaar een wetsontwerp heeft aangenomen waarin al het ‘zintuiglijke erfgoed' van het platteland beschermd wordt. Jammer genoeg kan Maurice, de haan van Île d’Oléron, zijn victorie hierover niet meer kraaien: vorig jaar is hij een natuurlijke dood gestorven.

Gert-Jan Hospers - Stichting Stad en Regio